ความสาคัญของห่วงโซ่อุปทานของไทยต่อเศรษฐกิจโลก (1)

สายนโยบายการเงิน ธนาคารแห่งประเทศไทย

มหาอุทกภัยที่เพิ่งเกิดขึ้นในปี 54 ไม่เพียงส่งผลกระทบต่อภาคการผลิตของประเทศไทยเพียงประเทศเดียว แต่ยังส่งผลกระทบถึงภาคการผลิตในต่างประเทศด้วย ทั้งในเอเชีย อเมริกา ไปจนถึงแอฟริกาใต้ สะท้อนว่าไทยเป็นฟันเฟืองสาคัญตัวหนึ่งที่ขับเคลื่อนอุตสาหกรรมต่างๆ ของโลก โดยเฉพาะอุตสาหกรรมฮาร์ดดิสก์ไดร์ฟ (Hard Disk Drive: HDD) และยานยนต์ซึ่งไทยเป็นฐานการผลิตที่สาคัญ โดยมีบริษัทผู้ผลิตสินค้าและผู้ผลิตชิ้นส่วน (Supplier) ตั้งโรงงานอยู่เป็นจำนวนมาก โดยส่วนใหญ่จะตั้งอยู่ใกล้เคียงกัน โดยเฉพาะในจังหวัดอยุธยาและปทุมธานี

ในยามที่ไม่มีภัยพิบัติ การตั้งโรงงานในบริเวณใกล้เคียงกันมีข้อดีคือช่วยให้การขนส่งและการพัฒนาผลิตภัณฑ์ทาได้สะดวกขึ้น บริษัทไม่จำเป็นต้องผลิตสินค้ากักตุนไว้มากนัก ผลิตเท่าที่ลูกค้าสั่งซื้อเพื่อลดต้นทุนการเก็บรักษาสินค้าและวัตถุดิบ แต่ข้อเสียก็คือเมื่อเกิดภัยพิบัติขึ้นในบริเวณดังกล่าว โรงงานประกอบสินค้าและ Supplier หลายแห่งต้องหยุดผลิตอย่างกะทันหัน และส่งผลต่อเนื่องให้โรงงานอื่นๆ ที่ไม่ถูกน้ำท่วมทั้งในและต่างประเทศต้องชะลอหรือหยุดการผลิตไปด้วยเนื่องจากขาดแคลนวัตถุดิบ การที่ไม่สามารถผลิตสินค้าได้เนื่องจากมีวัตถุดิบไม่เพียงพอนี้เองที่เราเรียกว่าการหยุดชะงักของห่วงโซ่อุปทาน

อุตสาหกรรม HDD เป็นอุตสาหกรรมหนึ่งที่ได้รับผลกระทบรุนแรงจากการหยุดชะงักของห่วงโซ่อุปทาน เนื่องจากไทยเป็นผู้ผลิต HDD รายใหญ่ที่สุดในโลก มีบริษัทประกอบ HDD รายใหญ่ของโลก 4 บริษัท จากทั้งหมดในโลกที่มีอยู่ 5 บริษัท ตั้งฐานการผลิตอยู่ในไทย ได้แก่ บริษัท เวสเทิร์น ดิจิตอล (Western Digital) บริษัท ซีเกท เทคโนโลยี (Seagate) บริษัท ฮิตาชิ โกลบอล สตอเรจ เทคโนโลยี (HGST) และ บริษัท โตชิบา สตอเรจดีไวส์ (Toshiba) คิดเป็นสัดส่วนการผลิต HDD ถึงร้อยละ 41 ของการผลิตทั้งหมดของโลก มากกว่าจีนซึ่งเป็นอันดับ 2 และมีสัดส่วนการผลิตร้อยละ 25 ของโลก ทั้งนี้ HDD ที่ผลิตในไทยร้อยละ 90 เป็นการผลิตเพื่อส่งออกไปยังต่างประเทศเช่น จีน สหรัฐอเมริกา ฮ่องกง และญี่ปุ่น เพื่อนาไปผลิตเป็นสินค้าปลายน้า เช่น คอมพิวเตอร์

นอกจากนี้ ไทยยังเป็นฐานที่ตั้งของบริษัท Supplier ที่สาคัญจานวนมาก อาทิ ผู้ผลิต Spindle motor ( มอเตอร์หมุนแผ่นข้อมูลใน HDD) รายใหญ่ของโลก ได้แก่ บริษัท นิเด็ค (Nidec) บริษัท เอ็นเอ็มบี – มินีแบ (Minebea) และ บริษัท อัลฟาน่า เทคโนโลยี (Alphana Technology) ซึ่งทั้ง 3 บริษัทนี้มีกาลังการผลิตในไทยสูงถึงร้อยละ 66 ของการผลิตทั้งหมดของโลก และยังมีบริษัทข้ามชาติอื่นๆ ที่ผลิตชิ้นส่วน HDD อีกมากมาย อาทิ บริษัท แมกเนคอมพ์ พรีซิชั่น เทคโนโลยี (TDK) บริษัท ฮัทชินสัน เทคโนโลยี (Hutchinson) บริษัท เอ็นเอชเค สปริง (NHK Spring) ซึ่งเปนผูผลิตชิ้นสวน Suspension ( แขนจับหัวอ่าน) และ บริษัท เอ จี ซี อิเล็กทรอนิกส์ (AGC) ที่เป็นผู้ผลิต Glass substrates ( แผ่นกระจกใน HDD) เป็นต้น

โรงงานต่างๆ เหล่านี้ตั้งอยู่ในบริเวณใกล้เคียงกันในจังหวัดอยุธยาและปทุมธานี เมื่อเกิดอุทกภัยขึ้น โรงงานที่ถูกน้าท่วมต้องหยุดผลิตทันที และยังทาให้โรงงานประกอบ HDD ที่ไม่โดนน้าท่วมทั้งในไทยและต่างประเทศต้องหยุดชะงักหรือชะลอการผลิตไปด้วยเนื่องจากมีสต็อกวัตถุดิบเพื่อการผลิตไม่มากนัก ส่งผลให้การผลิต HDD ทั้งในไทยและของโลกลดลง โดยในไตรมาสที่ 4 ปี 54 ดัชนีผลผลิตอุตสาหกรรมของ HDD ของไทยหดตัวลงถึงร้อยละ 55 เมื่อเทียบกับไตรมาสเดียวกันปีก่อน ส่งผลให้ HDD ทั้งโลกขาดแคลน โดยศูนย์วิจัย IHS iSuppli 1 รายงานว่ายอดการส่งมอบ HDD ของโลกในไตรมาสที่ 4 ปี 54 ลดลงร้อยละ 26 จากไตรมาสเดียวกันปีก่อน และทาให้ราคา HDD ของโลกสูงขึ้นประมาณร้อยละ 28 และคาดว่าการขาดแคลนอาจลากยาวไปถึงไตรมาสที่ 1 ปี 55 2 เนื่องจากสต็อกของ HDD ที่มีอยู่เริ่มหมดลง นอกจากนี้ การหยุดผลิตดังกล่าวนอกจากจะทำให้บริษัทผู้ผลิต HDD ขาดรายได้แล้วยังอาจทำให้บริษัทต้องสูญเสียส่วนแบ่งตลาด ทั้งนี้ศูนย์วิจัยดังกล่าว 3 คาดว่า Western Digital อาจต้องสูญเสียการเป็นเจ้าตลาดโดยร่วงจากอันดับ 1 มาอยู่ที่อันดับ 3 ในไตรมาสที่ 4 ปี 54

การขาดแคลน HDD ยังส่งผลให้คอมพิวเตอร์ซึ่งเป็นสินค้าที่มี HDD เป็นส่วนประกอบขาดแคลนตามไปด้วย โดยศูนย์วิจัย IHS iSuppli 4 คาดการณ์ว่ายอดขายคอมพิวเตอร์ในไตรมาสที่ 1 ปี 55 จะลดลงไปประมาณร้อยละ 11.6 จาก ไตรมาสก่อนหน้า อย่างไรก็ดี ปัญหาขาดแคลน HDD และคอมพิวเตอร์จะค่อยๆ คลี่คลายลง การผลิต HDD เริ่มฟื้นตัวตั้งแต่เดือน ธ. ค. 54 และคาดว่าจะกลับมาผลิตได้เต็มที่ในไตรมาสที่ 3 ปี 55

จากผลกระทบข้างต้นจะเห็นได้ว่าอุทกภัยที่เกิดขึ้นในไทยครั้งนี้ส่งผลรุนแรงต่ออุตสาหกรรม HDD และอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้องทั่วโลก สะท้อนว่าอุตสาหกรรม HDD ของไทยเป็นฟันเฟืองที่สาคัญต่อห่วงโซ่อุปทาน HDD ของโลก สำหรับกรณีของอุตสาหกรรมยานยนต์ก็มีลักษณะที่ไม่ต่างกันนัก ซึ่งจะได้อธิบายในตอนต่อไปค่ะ

 

หนังสือพิมพ์กรุงเทพธุรกิจ ฉบับวันที่ 6 มีนาคม 2555